ارزیابی آلودگی رسوبات سطحی رودخانه کارون به فلزات سنگین در محدوده شهرستان اهواز

این مطالعه به بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین در رسوبات رودخانه کارون در محدوده ی شهر اهواز می پردازد. به این منظور، تعداد 24 نمونه از رسوبات سطحی (5-0سانتیمتر ) به همراه یک نمونه ی مغزه از منطقه ی مورد مطالعه جمع آوری شد. غلظت فلزات سنگین کروم، مس، روی، سرب، آرسنیک، نیکل، منگنز و آهن بوسیله روش icp-ms در آزمایشگاه acme کانادا مشخص گردید. همچنین به منظور بررسی تاثیر عوامل محیطی بر پراکندگی فلزات، پارامترهای فیزیکوشیمیاییph و oc اندازه گیری شد. پس از انجام عملیات نمونه برداری و آنالیز نمونه ها، برای ارزیابی میزان آلودگی، مقادیر شاخصهای مختلف شامل معیار کیفیت رسوبات((sqg، خارج قسمت غلظت، درجه آلودگی اصلاح یافته ، درجه اشباع فلزات(sdm)، شاخص خطر بوم شناختی بالقوهri)، درصد عوامل انسان زاد، سمناکی حاد بالقوه، شاخص درجه سمناکی رسوب(std) ، شاخص بار سمناکی(tli) ، شاخص آلودگی (pli) محاسبه شد. از نمونه عمیق مغزه رسوبی بعنوان زمینه تقریبی محلی استفاده شد. بحث و تحلیل آماری داده ها با استفاده از ضریب همبستگی، تحلیل مولفه های اصلی و تحلیل خوشه ای انجام شد. غلظت فلزات سنگین در نمونه ی مغزه روندی کاهشی را نسبت به عمق نشان داد. بر مبنای معیار کیفیت رسوبات(sqgs) بیشترین اثرات نامطلوب زیست شناختی می تواند از نیکل و بعد از آن کروم ناشی شود. شاخص بار سمناکی نشان داد که درصد احتمالی سمناکی رسوبات منطقه نسبتا کم میباشد. سمناکی حاد بالقوه(?tu)، بطور عمده ناشی از نیکل و کروم میباشد و سرب کمترین نقش را در سمناکی داراست. بر اساس نتایج درجه آلودگی اصلاح شده(mcd)، میزان آلودگی رسوبات منطقه از صفر تا متوسط تغییر می کند. شاخص اشباع فلزات(sdm)، دسترس پذیری بیشتر فلزات را در ایستگاههای 4، 16 و 23 نشان میدهد. شاخص خطر بوم شناختی بالقوه بیان کننده سطح خطر کم در رسوبات منطقه میباشد. شاخص درصد انسانزاد، بیشترین درصد را برای مس، سرب و روی در ایستگاههای 16 و 19 نشان میدهد. نتایج آنالیزهای آماری همبستگی بالای oc با فلزات مس، سرب و روی را نشان میدهد. همچنین همبستگی آهن، منگنز، کروم، نیکل و آرسنیک، می تواند منشا یکسان این فلزات را نشان دهد. ph با فلزات مس، سرب و روی همبستگی منفی بالایی نشان می دهد و گویای کاهش تحرک این فلزات با افزایش ph است. تحلیل مولفه اصلی دو فاکتور اصلی را نشان داد. فاکتور اول شامل نیکل، آرسنیک ، کروم، آهن و منگنز ؛فاکتور دوم شامل مس، سرب و روی و oc میباشد. همین نتایج توسط تحلیل خوشه ای بدست آمد. شاخص(std) نشاندهنده سمناکی متوسط در بیشتر ایستگاهها و شاخص(tli) سمناکی را در کل منطقه مورد مطالعه کم نشان داد.